تقسیمات اقلیمی معماری در ایران
تقسیمات اقلیمی معماری در ایران اقلیم در مناطق مختلف دنیا با عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا مشخص میشود.ایران فلاتی است مرتفع که در عرض جغرافیایی (40-25) درجه در نیمکره شمالی و در منطقه گرم واقع است.
تقسیمات اقلیمی در حیطه معماری عموما شامل تقسیم بندی زیر است:
- اقلیم گرم و خشک (فلات مرکزی ایران)
- اقلیم سرد کوهستانی(مناطق کوهستانی غرب کشور)
- اقلیم معتدل و مرطوب(کرانه جنوبی دریای خزر)
- اقلیم گرم و مرطوب(کرانه شمالی خلیج فارس و دریای عمان)
ما در این سری از مقالات اقلیم های مختلف در معماری قصد داریم راه حل هایی در مقابله با مشکلات منطقه را مورد بررسی قرار دهیم.
تقسیمات اقلیمی معماری در ایران
ویژگی های معماری بومی(تیپولوژی معماری) در مناطق گرم و خشک ایران
شرایط حاد جوی و آب و هوایی در اقلیم گرم و خشک مشکلات عدیده ای را برای ساکنین این مناطق ایجاد میکند . برای طراحی معماری در اقلیم گرم وخشک باید دقت بیشتری مبدول داشت . خلق بنا در این اقلیم نیازمند مطالعات عمیق و گسترده ای در شرایط و مسائل متنوع و متعدد است.
ساکنین اقلیم گرم و خشک عموما با مشکلاتی چون تابش شدید آفتاب، گرمای زیاد، هوای خشک، کمبود بارندگی، کم آبی، عدم وجود رطوبت، وجود طوفان های پر گرد و غبار و طوفان های شن و اختلاف درجه حرارت در شب و روز مواجه هستند.
بافت شهری (معماری مناطق گرم و خشک)
مجموعه های شهری و روستایی متراکم و فشرده است و با افزایش تراکم و فشردگی بناها در بافت، سطوح مرتبط با شرایط حاد منطقه کاهش میابد و بدین ترتیب تبادل حرارتی فضاهای بیرون و درون به حداقل میرسد.
عموما شکل گیری بافت با توجه به تابش خورشید و جهت وزش باد در منطقه بوده است. اکثر فضاهای زیستی از قبیل فضاهای شهری، گذرها و معابر، حیاط ها و ساختمان ها در مقابل شرایط جوی و بادهای نامطلوب و گرد و خاک و طوفان های شن محافظت شده اند.
تقسیمات اقلیمی معماری در ایران
پلان ها و نقشه های معماری(معماری مناطق گرم و خشک)
پلان ها متراکم و فشرده هستند.تراکم و فشردگی پلانها و بنا ها میزان تبادل حرارتی در زمستان و تابستان را به حداقل میرساند و باعث میشود بیشترین سایه بر روی سطوح ایجاد شود.
تعداد و مساحت بازشوها (معماری مناطق گرم و خشک)
بازشوهای سطوح بیرونی و رو به معابر در حداقل ممکن نگه داشته میشوند تا فضاهای داخلی کمتر تحت شرایط حاد جوی پیرامون بنا باشد.
بیشترین سطوح بازشوها و پنجره ها رو به محدوده حفاظت شده حیاط مرکزی است که کمتر تحت شرایط سخت و طاقت فرسای محیط بیرون ساختمان است.(اهمیت استفاده از نور طبیعی در طراحی داخلی)
گذرها و معابر(معماری مناطق گرم و خشک)
برای پرهیز از تابش خورشید حتی المقدور گذرها و معابر به صورت شرقی و غربی احداث میشوند.جهت ممانعت از جریان یافتن هوا و نفوذ شرایط هوایی حاد پیرامون بافت، معابر عموما پیچ در پیچ و باریک ساخته میشوند و ارتفاع دیوار معابر زیاد است.
مصالح بدنه دیوارها(معماری مناطق گرم و خشک)
مصالح به کار رفته در جسم دیوارها عمدتا از خشت و گل است.استفاده از مصالح با ظرفیت حرارتی بالا باعث میشود گرمای محیط پیرامون بنا با مدت زمان تاخیری بیشتری از بدنه دیوار عبور کرده و به فضاهای داخلی راه یابد.
سطوح و نماها(معماری مناطق گرم و خشک)
سطوح بناها عموما به رنگ روشن انتخاب میشوند تا حرارت ناشی از تابش آفتاب کمتر جذب دیوار شود.
تقسیمات اقلیمی معماری در ایران
ویژگی های معماری بومی(تیپولوژی معماری) در مناطق سرد و کوهستانی ایران
بافت شهری(معماری مناطق سرد کوهستانی)
مجموعه های شهری و روستایی متراکم و فشرده است و با افزایش تراکم و فشردگی بناها در بافت، سطوح مرتبط با شرایط حاد منطقه کاهش میابد و بدین ترتیب تبادل حرارتی فضاهای بیرون و درون به حداقل میرسد.
بازشوها و پنجره ها (معماری مناطق سرد کوهستانی)
ابعاد بازشوها در اقلیم سرد از وسعت کمتری برخوردار است.با ایجاد بازشوهای وسیع در جبهه جنوبی ساختمان به میزان قابل توجهی از انرژی حرارتی خورشید در فصل زمستان استفاده میشوند.
با احداث ایوان های وسیع در جبهه جنوبی ساختمان حرارت تابشی خورشید به نحو چشمگیری ذخیره میشود.
با استقرار بنا در محور شرقی و غربی کمترین سطح در مقابل بادهای نامطلوبی قرار میگیرد که اغلب از سمت غرب می وزد.
تقسیمات اقلیمی معماری در ایران
معابر و گذرها(معماری مناطق سرد کوهستانی)
گاهی معابر و گذرها پیچ در پیچ و سرپوشیده هستند که به این گذرهای سرپوشیده دالان میگویند.عموما معابر به صورت شمالی و جنوبی احداث میشوند تا برف و یخ موجود در معابر با تابش خورشید آب شوند.
ویژگی های معماری بومی(تیپولوژی معماری) در مناطق معتدل و مرطوب ایران
بافت شهری (معماری مناطق معتدل و مرطوب)
بافت شهری کاملا باز و گسترده است تا شرایط برای تهویه و کوران فراهم آید و برای ایجاد بافت باز، ساختمان ها کاملا مجزا و جدا از هم ساخته میشوند.
پلان ها و نقشه ها(معماری مناطق معتدل و مرطوب)
کشیدگی و گستردگی بناها در امتداد دریا(امتداد شرق و غرب) است تا بیشترین سطح در مقابل نسیم های دریایی فراهم شود.با ایجاد بازشوهای روبه دریا، نسیم های دریا به ساحل در داخل بناها جریان میابد.کف بناها از زمین جدا میشوند و هیچ قسمتی از بنا در زیر زمین ساخته نمیشود.(کاربرد نقشه در طراحی داخلی)
بازشوها(معماری مناطق معتدل و مرطوب)
در اقلیم معتدل و مرطوب مساحت بازشوها بیش از سایر اقلیم ها است.با توجه به شرایط خاص منطقه این بازشوها در کلیه جهت های بنا نصب میشوند تا تهویه طبیعی به حداکثر میزان خود برسد.(اهمیت استفاده از نور طبیعی در طراحی داخلی)
ویژگی های معماری بومی(تیپولوژی معماری) در مناطق گرم و مرطوب ایران
تقسیمات اقلیمی معماری در ایران
بافت شهری(معماری مناطق گرم و مرطوب)
بافت شهری نیمه متراکم و نیمه فشرده است و بافت روستاها نیمه باز و فضاها نیمه محصور هستند.بافت نیمه متراکم باعث میشود علاوه بر آنکه سایه بر روی سطوح و نماها ایجاد میشود در مواقع ضروری امکان جریان هوا در داخل بافت فراهم میابد.
پلان ها و نقشه ها(معماری مناطق گرم و مرطوب)
در اقلیم گرم و مرطوب عموما فضاهای زندگی در طبقات بالاتر از همکف در نظر گرفته میشود تا بیشتر در معرض وزش باد باشد و طبقه همکف که در معرض رطوبت زمین است عمدتا جنبه خدماتی داشته و در اغلب ساعات روز مورد استفاده نیستند . فضاهایی از قبیل سرویس و انبار آشپزخانه در طبقه همکف در نظر گرفته میشوند . از دیگر مشخصه های معماری بومی منطقه ایجاد سایه برروی سطوح و نماها با استفاده از ایوانهای عریض و سرپوشیده مقابل خانه هاست.
بازشوها(معماری مناطق گرم و مرطوب)
در اقلیم گرم و مرطوب بازشوها ابعاد وسیعی دارند اما فقط زمانی قابل استفاده هستند که محیط بیرون همراه با گرمای زیاد نباشد.با ایجاد بازشوهای روبه دریا میتوان از نسیم های دریا به ساحل استفاده کرد.
در فصل تابستان و در ساعاتی از روز که گرمای هوا ورطوبت در حداکثر میزان ممکن است و شرایط محیط بیرون خانه غیر قابل تحمل است باید بازشوها کاملا بسته نگه داشته شوند . در این شرایط کولر گازی وسیله مطلوبی برای خنک کردن فضاهای داخلی خانه محسوب میشوند.جهت حداکثر استفاده از نسیم و کوران ها ، ارتفاع اتاقها و پنجره ها کشیده و بلند است و ایوان ها وسیع و مرتفع هستند.
تقسیمات اقلیمی معماری در ایران
بدون دیدگاه